Prof. dr hab. Jan Rzewuski (1916-1994)
Jan Rzewuski urodził się 19 grudnia 1916 r. w Łodzi i tam w 1934 r. ukończył gimnazjum. W latach 1934-39 studiował chemię we Lwowie i Gdańsku, gdzie uzyskał półdyplom. Do roku 1942 pracował w przemyśle włókienniczym w Łodzi jako robotnik, a następnie przez dwa lata studiował fizykę teoretyczną na tajnych kompletach organizowanych przez Uniwersytet Warszawski. Walczył w Powstaniu Warszawskim, za co otrzymał Krzyż Walecznych oraz Warszawski Krzyż Powstańczy. W roku akademickim 1945/46 był asystentem na Uniwersytecie i Politechnice w Lublinie. W roku 1946 powrócił do Warszawy, gdzie został asystentem na Uniwersytecie i w tym samym roku uzyskał magisterium z fizyki teoretycznej pod kierunkiem Jana Blatona. W następnym roku pracował jako asystent na Politechnice Warszawskiej, otrzymując jednocześnie stypendium Ministerstwa Oświaty na ukończenie pracy doktorskiej. Doktorat z fizyki teoretycznej obronił w 1947 na Uniwersytecie Warszawskim. W r. 1948 został zatrudniony jako adiunkt na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Następny rok spędził a stażu na Uniwersytecie w Birmingham. W 1950 r. habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie został mianowany Kierownikiem Katedry Mechaniki Teoretycznej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W 1952 r. przeniesiony został służbowo do Katedry Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1954 r., a rok później został prodziekanem wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Rok 1956 spędził w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej, gdzie uzyskał stopień doktora nauk fizycznych. Profesor Jan Rzewuski był głównym organizatorem i pierwszym długoletnim dyrektorem przekształconego w 1960 r. z Katedry, Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Oprócz zajęć na Uniwersytecie był także kierownikiem działającego w latach 1954-68 Zakładu Fizyki Teoretycznej PAN we Wrocławiu. W 1960 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1966 r. został dziekanem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1968 roku został zmuszony do rezygnacji z funkcji dziekana wydziału, gdy w marcu tegoż roku podczas strajku studentów zwołano z jego inicjatywy nadzwyczajną Radę Wydziału, na której przyjęto rezolucję potępiającą antysemityzm i antyinteligencką propagandę, ówczesnych władz. W r. 1976 został członkiem rzeczywistym PAN. Był również członkiem Rady Naukowej Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu. Dyrektorem Instytutu przestał być w 1969 r, ale nadal kierował Zakładem Teorii Pola. W r. 1989 profesor Rzewuski założył, jako fundator wraz z kilkoma pracownikami Instytutu Fizyki Teoretycznej Fundację Zimowych Szkół Fizyki Teoretycznej. Profesor Rzewuski był laureatem wielu nagród i wyróżnień – otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, nagrodę Fundacji Jurzykowskiego (USA), Krzyż Kawalerski i Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Naukowej, trzy nagrody pierwszego stopnia i jedną drugiego stopnia Ministra Edukacji Narodowej. Polskie Towarzystwo Fizyczne uhonorowało go Medalem Mariana Smoluchowskiego. Profesor Rzewuski był promotorem 11 prac doktorskich. Znaczny wpływ na rozwój naukowy i osiągnięcia naukowe profesora Rzewuskiego miały jego kontakty z wybitnymi fizykami polskimi i zagranicznymi w szczególności prof. W. Rubinowiczem i R.E. Peierlsem. Z dłuższych staży naukowych, które profesor odbył można wymienić: Uniwersytet w Birmingham, Anglia (1948-49), Instytut Badań Jądrowych w Dubnej, Rosja (1956-57), CERN, Genewa w Szwajcarii (1961-62), Uniwersytet w Carbondale , USA (1986), Instytut Nauk Matematycznych, Madras, Indie (1966). Profesor Rzewuski jest autorem 112 publikacji, jak również dwutomowej monografii Field Theory, która miała trzy wydania oraz podręcznika akademickiego Introduction to Quantum Theory, obu napisanych w języku angielskim. Do najważniejsze osiągnięć naukowych profesora Rzewuskiego należą:
Profesor Jan Rzewuski zmarł 17 września 1994 w wieku 78 lat. Do ostatnich swych dni brał czynny udział w życiu naukowym Instytutu Fizyki Teoretycznej. | Prof. dr Jan Tadeusz Łopuszański (1923-2008)
Profesor doktor Jan Tadeusz Łopuszański urodził się 21 października 1923 r. we Lwowie. Ojciec profesora Łopuszańskiego, Władysław Jakób Ignacy Łopuszański był prawnikiem (studia we Wiedniu). Pracował w służbie państwowej, najpierw w austriackiej potem polskiej. Po przewrocie majowym odszedł ze służby państwowej lub też został z niej zwolniony. Został dyrektorem Związku Ziemian we Lwowie, a później dyrektorem oddziału Lwowskiego towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych "Florianka". Matka profesora Jana Łopuszańskiego, Janina Maria z domu Kuźmicz ukończyła Akademię Handlową w Krakowie. W latach międzywojennych nie pracowała zajmując się prowadzeniem domu. Rodzina profesora Jana Łopuszańskiego nie była zbytnio zaangażowana politycznie, chociaż stryj Jana Łopuszańskiego, również dr Jan Łopuszański, profesor Politechniki Lwowskiej (której był też rektorem po powołaniu na Prezydenta prof. Ignacego Mościckiego) piastował w gabinecie Witosa urząd Ministra Robót Publicznych (po Gabrielu Narutowiczu, który został wybrany na Prezydenta). Zaś dalszy krewny, Tadeusz Łopuszański w pierwszych latach po pierwszej wojnie światowej był Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (później był wieloletnim dyrektorem Szkoły im. Książąt Sułkowskich w Rydzynie). Do roku 1945 Jan Łopuszański mieszkał we Lwowie, wyjąwszy roczny okres w latach 1939-1940, gdy wraz z rodziną został wysiedlony przez administrację sowiecką. 7 lutego 1941r. został zaaresztowany przez NKWD. 12 czerwca skazano Go za działalność antysowiecką na 10 lat więzienia w syberyjskiej części Związku Radzieckiego. Po wybuchu wojny hitlerowsko-sowieckiej 22 czerwca 1941 r., uciekł 24 czerwca z więzienia. W r. 1945 osiedlił się wraz z matką (ojciec umarł w 1940 r.) we Wrocławiu. W latach 1945-50 studiował fizykę na Uniwersytecie Wrocławskim. W r. 1945 został zatrudniony na Uniwersytecie Wrocławskim z początku jako wolontariusz. Urzędowo zatrudniony został w r. 1947. W r. 1955 obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie swą pracę doktorską. W r. 1956 mianowano Go docentem, w r. 1959 został profesorem nadzwyczajnym, a w r. 1968 - zwyczajnym. W r. 1994 profesor Jan Łopuszański przeszedł na emeryturę. W r. 1957 profesor Jan Łopuszański został wybrany na Prodziekana (2 lata) a w r. 1962 na Dziekana (3 lata) Wydziału Matematyki-Fizyki i Chemii, Uniwersytetu Wrocławskiego. Od r. 1970 r. do 1984 r. Jan Łopuszański był dyrektorem Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1960-1994 piastował funkcję kierownika Zakładu Metod Matematycznych Fizyki. W r. 1976 został wybrany Członkiem Korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w r. 1986 - jej Członkiem Rzeczywistym. W r. 1996 wybrano Go na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Rok 1958 spędził na Uniwersytecie w Utrechcie (współpraca z L.Van Hove i T.W. Rujgrokiem), 1960-1961 na New York University, New York (współpraca z K.O. Friedrichsemi B. Zumino), 1964-1965 rok w Institute for Advanced Study, Princeton (współpraca z H. Reeh) 1970-1971 - rok w State University of New York (S.U.N.Y.) w Stony Brook (na zaproszenie C.N. Yanga laureata Nagrody Nobla). W Stony Brook był parokrotnie (np. 5 miesięcy w r. 1983). W r. 1984 został powołany na jeden semestr na profesurę przy Uniwersytecie w Getyndze (współpraca z H. Reeh). W Getyndze spędził dalszych 5 miesięcy w r. 1991-1992. Poza tym odwiedzał szereg razy na jeden lub parę miesięcy C.E.R.N. w Genewie, J.I.N.R. w Dubnej, University of Alberta w Edmonton, I.C.T.P. w Trieście, Universytet w Karsruhe, Instytut Maxa Plancka w Monachium, J.H.E.S. w Bures-sur-Yvette, Uniwersytet w Walencji, jak również Uniwersytet w Bielefeld. Brał też czynny udział w licznych konferencjach i zjazdach. W latach 1950-1958 pracował nad zagadnieniami z fizyki statystycznej, zwłaszcza ze statystycznej teorii kaskad promieniowania kosmicznego (wiele razy cytowane są prace profesora Łopuszańskiego z tej dziedziny). Od r. 1958 zajął się kwantową teorią pola, najpierw modelem Van Hove-Ruijgroka) potem podejściem aksjomatycznym (twierdzenia typu "no go"). Od r. 1965 skoncentrował się na badaniach własności symetrii pól kwantowych (pierwsze prace we współpracy z H. Reeh). Największy sukces przyniosła mu praca napisana wspólnie z R. Haagiem i M. Sohniusem w r. 1975, dotycząca supersymetrii macierzy S w kwantowej teorii pola (analogon twierdzenia Colemana-Manduli dla tradycyjnych symetrii Macierzy S) (pracę tę cytowano kilkaset razy). Często cytowane prace, napisane wspólnie z M. Wolfem, dotyczą też supersymetrii w kwantowej teorii pola. Prace napisane wspólnie z D. Buchholzem i S. Rabsztynem są poświęcone ładunkom nielokalnym. Dwie prace poświęcił profesor Łopuszański ładunkom cząstek bezspinowych. Potem interesował się też klasycznymi polami nieabelowymi (tranformacje B.R.S.) i w dalszym ciągu supersymetriami. W ostatnim czasie zajął się teorią funkcji Lagrange`a i odpowiadających im równań ruchu. Tą tematyką rozpoczął współpracę z P.E. Stichelem z Bielefeld i J. Cisło. Dorobek naukowy profesora Łopuszańskiego składa się z 79 prac oryginalnych, 12 wystąpień na konferencjach i 24 prac przeglądowych. Jan Łopuszański napisał 5 książek i 3 skrypty. Ostatnie dwie książki "An Introduction to Symmetry and Supersymmetry in Quantum Field Theory" (1991) oraz "The Inverse Problem in Classical Mechanics" (1999) zostały wydane przez World Scientific Publishing w Singapurze. Od r. 1952 profesor Jan łopuszański prowadził wykłady kursowe i monograficzne dla studentów oraz kolegów z Instytutu Fizyki Teoretycznej. Opiekował się wieloma pracami magisterskimi, wypromował 11 doktorów. Wygłaszał też cykle wykładów popularnych w ramach akcji popularyzujących fizykę teoretyczną. Z inicjatywy profesora Łopuszańskiego i kolegów z Instytutu Fizyki teoretycznej powstała około 35 lat temu instytucja Międzynarodowych Zimowych Szkół Fizyki Teoretycznej w Karpaczu. Szkoły te, organizowane przez nasz Instytut rokrocznie, mają na celu szkolenie polskich specjalistów z udziałem czołowych wykładowców zagranicznych. Szkoły te osiągnęły już standardy światowe i zdobyły uznanie w świecie fizyków. Profesor był również inicjatorem umowy międzynarodowej o współpracy naukowej między Instytutem Fizyki Teoretycznej S.U.N.Y. w Stony Brook a Uniwersytetem Wrocławskim w r. 1974 (gdzie koordynatorem z USA byl Prof. C.N. Yang, laureat Nagrody Nobla, a ze strony polskiej Jan Łopuszański). Profesor był także promotorem doktoratów honoris causa, nadanych przez Uniwersytet Wrocławski dwóm laureatom Nagrody Nobla, profesorom C.N. Yangowi i Abdusowi Salamowi, jak również profesorom Władysławowi Opęchowskiemu i Janowi Rzewuskiemu. Jan Łopuszański był członkiem Rady Redakcyjnej czasopisma Reports on Mathematical Physics oraz Fortschritte der Physik. Był również wiele lat redaktorem serii Szkół Zimowych w Karpaczu. W latach 1980-90 był członkiem „Solidarności”. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, International Association of Mathematical Physics, International Union of Pure and Applied Physics (gdzie pełnił funkcję członka w sekcji CI8), Association of Members of the Insitute for Advanced Study w Princeton oraz Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauki. Profesor doktor Jan Łopuszański otrzymał szereg nagród naukowych jak np. Polskiej Akademii Nauk w r. 1962, nagrodę Ministra Edukacji Narodowej (Szkolnictwa Wyższego) II Stopnia w latach 1964, 1968 i 1982 oraz I stopnia w latach 1972, 1975, 1986 i 1992, nagrodę Polskiego Towarzystwa Fizycznego w r. 1972 oraz szereg Nagród Rektora. W r. 2001 otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów. Jan Łopuszańśki odznaczony był Srebrnym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976), tytułem Zasłużonego Nauczyciela PRL (1980) oraz Medalami 10-, 15-, 30- i 40-lecia PRL. W r. 1991 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (pierwsze odznaczenie w niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej). Profesor doktor Jan Tadeusz Łopuszański zmarł 30 kwietnia 2008 roku w wieku 85 lat. | Prof. dr Roman Stanisław Ingarden (1920-2011)
Syn filozofa Stanisława Ingardena, urodzony 1 października 1920 roku w Zakopanem. Maturę zdał w 1938 roku we Lwowie, w gimnazjum im. M. Kopernika. W latach 1938 – 1941 studiował fizykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a następnie (1944 – 1945) na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1946 roku uzyskał magisterium. Doktorat obronił w 1949 roku na Uniwersytecie Warszawskim, promotorem był prof. W. Rubinowicz. 20 sierpnia 1945 roku przyjechał do Wrocławia, gdzie współorganizował fizykę na Uniwersytecie i Politechnice Wrocławskiej. W 1949 roku został mianowany zastępca profesora, w 1954 profesorem nadzwyczajnym a w 1964 profesorem zwyczajnym. Od 1949 do 1952 roku był kierownikiem Katedry Fizyki Teoretycznej UWr, która po kilku latach przekształciła się w Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Równolegle pracował w Instytucie Matematycznym PAN (1950-1956), jako szef grupy optyki geometrycznej, i w Instytucie Fizyki PAN (1956-1966) jako szef Zakładu Fizyki Niskich Temperatur. Zajmował się wówczas m.in. informacyjnym podejściem do zagadnień termodynamicznych, w tym informacją bez prawdopodobieństwa. Był pomysłodawcą i współorganizatorem Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu. W 1966 roku na własne życzenie przeniósł się do Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie dwa lata później organizował tworzony wówczas Instytut Fizyki i objął stanowisko jego dyrektora, które piastował do roku 1978. W 1970 roku był pomysłodawcą i pierwszym redaktorem naczelnym czasopisma „Reports on Mathematical Physics”, powoływanego do życia przez Instytut Fizyki UMK i Polskie Towarzystwo Fizyczne. Jako visiting professor pracował w instytucjach naukowych wielu krajów, m.in. USA, Japonii, Niemiec i Francji. Był fizykiem matematycznym specjalizującym się w optyce geometrycznej, statystycznej i kwantowej oraz termodynamice statystycznej i teorii informacji, ze szczególnym uwzględnieniem termodynamiki i dynamiki informacyjnej i geometrii informacyjnej. Był członkiem wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, autorem i współautorem około 100. oryginalnych prac z fizyki matematycznej oraz kilkunastu podręczników i skryptów z tej dziedziny. W 1991 roku profesor Ingarden przeszedł na emeryturę. W latach 90. wydał dwie monografie z fizyki matematycznej oraz dwie książki historyczno-filozoficzne. W 1996 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa UMK. Po pobycie w Japonii zainteresował się językiem i kulturą tego kraju. Pracował do końca jako wykładowca w Pracowni Języka i Kultury Japońskiej UMK, którą pomagał współtworzyć. Za propagowanie kultury japońskiej został odznaczony przez cesarza Japonii. Zmarł 12 lipca 2011 r. w Krakowie. |
pl. M. Borna 9, 50-204 Wroclaw, tel: +48-71-375-9408, fax: +48-71-321-4454
Założyciele Instytutu
